જીભથી દાંતને
જોરથી દબાણ આપવાની ટેવ
અંગુઠો કે આંગળા
ચૂસવા
હોઠ ચાવવા કે ચૂસવા
નાકને બદલે મોંઢેથી શ્વાસ લેવાની ટેવ
દાંત કચકચાવવાની
ટેવ (બ્રક્સીઝમ)
ગાલને દાંત વચ્ચે
દબાવવા
દાંતથી નખ ખોતરવા
સળી કે ટૂથપીકથી
દાંત ખોતરવા
તમાકુનો ઉપયોગ
આલ્કોહોલ
ગરમ તેમજ તીખો
ખોરાક લેવાની ટેવ
દાંતનો સાધન તરીકે ઉપયોગ કરવો
જીભથી દાંતને જોરથી દબાણ આપવાની ટેવ
આ એક સાયકોલોજીકલ
ક્રિયા છે જેમાં દર્દી દાંત પર જોરથી જીભ વડે દબાણ આપે છે, જેને કારણે દાંતને મજબુત રીતે જકડી રાખતી
પેશીઓને નુકસાન થાય છે અને તેને કારણે લાંબા સમયે આગળના દાંત આગળ ખસી જાય
છે, દાંતની વચ્ચે જગ્યા થાય છે. ચહેરાનો દેખાવ
બગડતો જાય છે.
એન્ટી-ટંગ થ્રસટીંગ ડિવાઇસ – પેલેટલ ક્રીબ આપી શકાય.
અંગુઠો કે આંગળા ચૂસવા
આ કુટેવ બાળકોમાં
જોવા મળે છે. દોઢ વર્ષની ઉમર સુધી આ સામાન્ય ગણાય પરંતુ જો આ ટેવ દોઢ કરતા વધારે
વર્ષની ઉમરના બાળકોમાં ચાલુ રહે તો દાંતને નુકસાન થાય છે. તેના કારણે ઉપરના આગળના
દાંત બહાર નીકળી આવે છે, તાળવું ઉડુ થાય
છે અને બાળકોના દાંતની સુંદરતાને કાયમી નુકસાન થાય છે. લાંબો સમય ચાલુ રહેતી આ કુટેવ પાછળ ઘણીવાર માનસિક તણાવ પણ કારણભૂત
પણ હોય શકે છે. જેના માટે જરૂર લાગે તો ચેક અપ કરાવવું જોઈએ.
બાળકને અંગુઠો કે આંગળા ચૂસતા રોકતા માટે ફીક્સ એન્ટી-થમં સકીંગ ડિવાઇસ “પેલેટલ ક્રીબ” અથવા નીકળી શકે તેવું “થમં ગાર્ડ” નો ઉપયોગ કરી શકાય.
હોઠ ચાવવા કે ચૂસવા
માનસિક તણાવ કે ચિંતાને કારણે હોઠ ચાવવાની આદત પડી જાય છે. આવી
આદતથી છુટકારો મેળવવો થોડું કઠિન છે. જો હોઠ ચવવવાની કુટેવ લાંબો સમય ચાલુ રહે તો નીચેના
દાંત વધારે પાછળ, અને ઉપરના દાંત આગળ ખસવા લાગે છે. જડબના સાંધામાં તકલીફ પડી શકે છે.
હોઠમાં દુખાવો, સોજો અને
ચાંદા પડી શકે છે.
“લીપ બંપર”થી હોઠ ચાવવા કે ચૂસવાથી છુટકારો મેળવી શકાય છે,
નાકને બદલે મોંઢેથી શ્વાસ લેવાની ટેવ
નાકને બદલે મોંઢેથી શ્વાસ લેવાથી મોઢું કોરું રહે છે, પેઢાંમાં
સોજો રહે છે. ચેહરાનો વિકાસ સપ્રમાણ થવાને બદલે તેની લંબાઈ વધારે રહે છે, ઉપરનું જડબું,
તાળવું સાંકડું રહી જાય છે, દાંત આડાઅવળા ગોઠવાય છે.
નાકને બદલે મોંઢેથી શ્વાસ લેવાની ટેવ પાછળનું કારણ જાણવું જોઈએ,
નાકમાં મસા અથવા નાકનો પડદો આડો હોય શકે છે.
દાંત કચકચાવવાની ટેવ (બ્રક્સીઝમ)
આ એક સાયકોલોજિક રોગ છે. જેમાં વ્યક્તિ ઊંધતી હોઈ કે કયારેક જાગતી હોય તે દરમિયાન કારણ વગર દાંત કચકચાવે છે. તેને કારણે દાંતનું ઈનેમલ ઘસાય છે અને દાંતની ચાવવાની સપાટી સપાટ થાય છે. દાંતની ચાવવાની કાર્ય ક્ષમતા ઓછી થાય છે. દાંત સંવેદનશીલ બને છે. ચેહરાના નીચેના ભાગની લંબાઈ ઓછી થવાથી દેખાવ બગડે છે. આ ટેવથી જડબાના સાંધાની પણ તકલીફ થઈ શકે છે.
ગાલને દાંત વચ્ચે દબાવવા
આ કુટેવને કારણે
નીચેના જડબાના દાંત અંદર તરફ ખસવા લાગે છે અને દાંત આડાઅવળા થાય છે.
દાંતથી નખ ખોતરવા
મોટેભાગે આ કુટેવ
બાળકોમાં, ક્યારેક મોટોઓમાં
પણ જોવા મળે છે. આ ટેવથી ખાસ કરીને નીચેના જડબાના આગળના દાંતમાં ટોચ પરથી ઈનેમલ
ઘસાતું જાય છે અને દાંત ટુકા થતા જાય છે. નખની અંદર રહેલો મેલ કે જીવાણુંઓં પેટમાં
જવાથી સ્વાસ્થ્ય બગડે છે. દાંતથી નખ ખોતરવા કોઈ માનસિક ચિંતાને કારણે પણ હોઇ શકે છે.
સળી કે ટૂથપીકથી દાંત ખોતરવા
આ ટેવ ઘણા મોટા
પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. દાંતમાં ક્યાય પણ ખોરાકના કણો ફસાઈ જાય તો ટૂથબ્રશ, ફ્લોસ (દોરો)
કે ઈન્ટરડેન્ટલ બ્રશથી
સાફ કરવા જોઈએ. પીન, સળી કે ટૂથપીક
વાપરવાથી બે દાંતની વચ્ચે રહેલા પેઢાને નુકસાન થાય છે અને ક્રમશઃ બે દાંત વચ્ચેની
જગ્યા મોટી થતી જાય છે. જો દાંતમાં કેવીટી હોય તો કેવીટી ફીલીંગ કરાવવું જોઈએ. પાનસોપારી
ખાનારાઓમાં આ તકલીફ વધારે જોવા મળે છે. દાંતમાં સડાને
કારણે જો કેવીટી થયેલ હોય તો જ ફીલીંગ કરી શકાય, માત્ર બે દાંત વચ્ચેની જગ્યા ફીલીંગથી
બંધ ના કરી શકાય.
તમાકુનો ઉપયોગ
તમાકુનો કોઈપણ
રીતનો ઉપયોગ (પાનમસાલા, ગુટખા, બઝર, બીડી, સીગરેટ, ખૈની, તમાકુ યુક્ત ટૂથપેસ્ટ) મોઢાના કેન્સરને આમંત્રણ આપે છે. ધુમ્રપાન અને પાનમસાલા
પાયોરિયાના રોગોને વકરાવે છે. તમાકુના ઉપયોગથી મોઢામાં વારવાર ચાંદા પડે છે. દાંત
ઉપર ખરાબ દેખાતા ડાઘા પડે છે. ગુટકા, સોપારીના વધારે ઉપયોગથી ફાઈબ્રોસીસ (મોઢું ઓછુ ખુલવું)ની તકલીફ થઇ છે, જે મોઢાના કેન્સરનું પ્રાથમિક ચિહન છે.
આલ્કોહોલ
મોઢાના કેન્સરની સાથે લીવરના કેન્સરનું પણ કારણ છે.
ગરમ તેમજ તીખો ખોરાક લેવાની ટેવ
આનાથી મોઢામાં વારંવાર ચાંદા પડે છે. લાંબા સમયે મોઢું ઓછું ખૂલવાથી ફાઈબ્રોસીસની તકલીફ થાય છે.
દાંતનો સાધન તરીકે ઉપયોગ કરવો
જેમ કે મિસ્ત્રી,
સુથાર, કારીગર, મોચી ખીલીને દાંતથી પકડે છે અથવા દાંતથી વાયર
ખેચવાની ટેવ હોય છે, દરજી અને ગૃહિણીઓ
દોરાને કાતરને બદલે દાંતથી કાપે છે. કેટલાક લોકો પોતાના દાંત કેટલા મજબુત છે તે
બતાવવા સોડા બોટલના ઢાંકણાને દાંતથી ખોલવાના દુ:સાહસ કરતા હોય છે. આવી ટેવોને
કારણે દાંતને સતત નુકસાન થાય છે.
યાદ રાખો: તમારા
દાંત કોઈ સાધન નથી, એનો ઉપયોગ ફક્ત
ખોરાક ચાવવા માટે કરવો જોઈએ.